Enka Poortgebouw, transformatie van een icoon

Het terrein van de ENKA (Nederlandse Kunstzijdefabriek) is een begrip in Ede, maar ook in de rest van Nederland. In 1922 opende de kunstzijdefabriek haar deuren en kreeg een grote plaats in de levens van veel mensen. Op het hoogtepunt werkten er 5200 werknemers en was het de grootste fabriek in Nederland. In 2002 sloot de ENKA fabriek haar deuren vanwege de hoge productiekosten in Nederland. Op het terrein is men sinds 2011 bezig met de ontwikkeling van een woonwijk. In de wijk hebben diverse Monumentale fabriekspanden een nieuwe functie gekregen, waaronder het iconische poortgebouw.

Waar het Poortgebouw eerst onderdeel was van de fabriek heeft het nu een woonbestemming voor 32 duurzame appartementen. Bij de transformatie zijn de sporen uit het verleden zoveel mogelijk bewaard gebleven. Zo blijven de met marmer-beklede centrale hal, de kluizen en de mozaïeken tegelvloeren behouden. Op de verdieping zorgt een uitsnede in het sheddak voor extra daglicht en ontstaat er tegelijkertijd een dakterras voor de appartementen. De originele spantstructuur blijft zichtbaar in de woningen en loopt door in het dakterras.

Om het oorspronkelijk karakter van het gebouw terug te brengen, zijn diverse onderdelen gereconstrueerd. Zo zijn het oude tegeltableau ‘ENKA” boven de poort en de vlaggenmasten gereconstrueerd. De lantaarns aan weerszijde van de poort zijn ook teruggeplaatst. In de jaren 80 waren vrijwel alle originele gevelopeningen vervangen door kunststof kozijnen. Deze zijn bij de restauratie weer verwijderd. Door de oorspronkelijke houten vensters met bijbehorende detaillering te reconstrueren en terug te brengen naar de oorspronkelijke rode kleurstelling heeft het gebouw zijn karakteristieke gevelbeeld weer teruggekregen.

Wilt u meer weten? Het tijdschrift Stedenbouw heeft een uitgebreid artikel aan het Enka Poortgebouw gewijd.